Advocaten grootverdieners?
Waarom niet verder bezuinigd kan en moet worden op pro deo rechtsbijstand.
Vorig jaar trok een lange stoet advocaten in toga (inclusief ondergetekende) door Amsterdam richting de rechtbank in een protestmars tegen de voorgestelde bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand (in de volksmond: pro deo rechtsbijstand) van het huidige kabinet en meer specifiek staatssecretaris Fred Teeven.
De laatste tijd is de publieke discussie ietwat gaan liggen, maar het onderwerp is nog steeds actueel. Het laatste woord is er nog niet over gezegd en de definitieve vormgeving van de uit te voeren bezuinigingsronde is nog onbekend.
In het nieuws kwam voornamelijk dat de strafpleiters zich met hand en tand verzetten tegen de voorgenomen bezuinigingen op de zogeheten “bewerkelijke zaken”. Dit zijn de strafzaken die aanzienlijk meer tijd kosten dan gemiddeld. De uurvergoeding zou verlaagd worden van € 100,00 naar € 70,00 en dat kon niet. Regelmatig werd mij vervolgens gevraagd waarom € 70,00 per uur een slecht salaris is. Ik heb uiteraard gevraagd hoe de betrokkenen het zouden vinden als hun werkgever hun salaris eenzijdig met 30% aanpaste, maar dat terzijde. Gezien het feit dat wij voornamelijk opkomen voor het belang van de rechtszoekende is het wel zo handig als die rechtszoekende ons begrijpt en mitsdien achter ons staat. Vandaar een korte uitleg over het systeem van de pro deo rechtsbijstand.
Ik heb een aantal mensen gesproken die denken dat pro deo rechtsbijstand betekent dat de overheid ons uitbetaald. Dat is strikt genomen juist. Maar sommige mensen denken dat dat tegen ons reguliere uurtarief gebeurt. Was het maar zo’n feest. Ik zal een aantal voorbeelden geven.
Sinds enkele jaren heeft een aangehouden verdachte het recht om voor zijn politieverhoor te kunnen overleggen met een advocaat. Iedere dag heeft in iedere regio een advocaat “piketdienst”. Wordt een verdachte aangehouden dan krijgt die advocaat een seintje en dient hij binnen 2 uur op het politiebureau te zijn (tenzij de verdachte een specifieke voorkeursadvocaat heeft). De vergoeding voor dit bezoek en overleg bedraagt € 75,00.
Hiervoor dient dus op en neer gereisd te worden naar het bureau, de cliënt zijn kant van het verhaal aangehoord te worden en advies te worden gegeven over het aankomende verhoor. Alles bij elkaar kost dat al snel zo’n 1,5 a 2 uur. Eventuele telefoontjes die daarna gepleegd moeten worden met bijvoorbeeld familie worden niet vergoed.
Indien de verdachte na 6 uren te zijn vastgehouden langer vast wordt gehouden heeft hij nogmaals recht op bezoek van de advocaat, die dan het verhoor dat heeft plaatsgevonden en verdere stappen met de cliënt kan bespreken. Wederom is de vergoeding € 75,00. En als dat familie of bijvoorbeeld een werkgever ingelicht moet worden, worden die werkzaamheden niet vergoed.
Zo kan het dus dat een advocaat al 4 of 5 uur heeft besteed aan de aangehouden verdachte en dat levert dan € 150,00 op. Een groot verschil met het gemiddelde uurtarief.
Dan de zaken zelf. Pro deo zaken worden tegen een vast tarief per soort zaak. Een strafzaak bij de politierechter levert een vergoeding van € 600,00 op, is het een meervoudige kamer zitting € 800,00.
Die vergoeding wordt pas aangepast als het aantal uren aan rechtsbijstand de 18 uur (politierechter) of 24 uur (meervoudige kamer) overschrijdt. En let op! Reistijd en wachttijd tellen niet mee! Daarna wordt een het “bewerkelijke zaak” waarover dus voornamelijk discussie werd gevoerd.
Voor diverse niet standaard handelingen wordt een toeslag vergoed. Indien getuigen worden gehoord, wordt een toeslag uitgekeerd van € 100,00 per getuige. Voor dat geld dient het getuigenverhoor voorbereid te worden, op en neer gereisd te worden naar de rechtbank en dient het getuigenverhoor zelf uiteraard bijgewoond en uitgevoerd te worden. Uitgaande van een uur voorbereiding, een uur verhoor en een uur reistijd dus wederom iets meer dan € 30,00 per uur.
Let wel, indien de getuige niet komt opdagen volgt geen toeslag, ondanks het feit dat de voorbereiding en reistijd wel zijn gemaakt.
Indien de verdachte in voorlopige hechtenis zit wordt, indien die voorlopige hechtenis door de rechtbank na 14 dagen nogmaals verlengd wordt, een toeslag uitgekeerd van € 300,00. Dat klinkt als een nette vergoeding, ware het niet dat alle opvolgende zittingen omtrent de voorlopige hechtenis (inclusief hoger beroepen van de beslissingen) geen extra vergoeding oplevert.
Even een rekenvoorbeeld voor een worst case scenario: Het voorarrest wordt met dertig dagen verlengd, hiertegen wordt hoger beroep ingesteld dat wordt afgewezen. Vervolgens verlengt de rechtbank wederom met dertig dagen en een verzoek tot vrijlating onder voorwaarden wordt afgewezen, het hier tegen gerichte beroep ook en vervolgens wordt nogmaals verlengd met dertig dagen. Dan zijn er dus vijf zittingen gedaan voor € 300,00. Uitgaande van een uur reistijd per zitting en een half uur zitting inclusief wachttijd is dat 7.5 uur werk voor € 300,00, oftewel € 40,00 per uur.
Nog een worst case scenario: Een advocaat besteedt 24 (te declareren) uren aan een strafzaak. Daarnaast is ook nog een aantal malen het huis van bewaring bezocht en inclusief de zitting zelf zijn er 3 reisuren gemaakt (die dus niet meetellen als uren om het een “bewerkelijke zaak” te maken). In totaal heeft de advocaat dan 27 uur gewerkt voor € 800,00, oftewel iets minder dan € 30,00 per uur.
Laat ik er ook nog even melding van maken dat alle reiskilometers, waar strafrechtadvocaten er gemiddeld veel meer van maken dan de gemiddelde advocaat, vergoed worden tegen het geweldige tarief van € 0,09 per kilometer (en nee ik bedoel niet € 0,19).
En dan is er nog het fenomeen eigen bijdrage, die zowel ons als onze cliënten raakt en ook gebruikt wordt als bezuinigingsmaatregel. Deze eigen bijdrage dient de cliënt aan ons te voldoen en wordt dus afgetrokken van de vergoeding die wij uitgekeerd krijgen.
Voor de sociaal meest kwetsbare groep verdachten (inkomen onder de € 16.800 voor een alleenstaande en € 23.400 voor een gezin) gold tot 1 januari 2009 dat zij geen eigen bijdrage waren verschuldigd. In 2009 bedroeg de eigen bijdrage voor deze groep € 94,00. In 2010 werd dit € 100,00, in de eerste helft van 2011 € 101,00 en in de tweede helft van het jaar € 125,00. In 2012 werd het € 127,00, van januari 2013 t/m september 2013 € 129,00 en vanaf dat moment € 141,00.
Voor veel van onze cliënten is dat een hoop geld dat zij soms alleen via een betalingsregeling kunnen voldoen. Een deel van onze cliënten dat diep in de schulden zit of simpelweg elke maand geld tekort komt kan de eigen bijdrage helemaal niet betalen. Die wordt dan dus als oninbaar afgeboekt, maar gaat nog wel van onze vergoeding af. In het zojuist gegeven worst case scenario bedraagt de opbrengst van de zaak dan dus geen € 800,00 maar € 659,00. Met de 27 besteedde uren heeft de advocaat dan nog geen € 25,00 per uur verdiend.
Natuurlijk zijn er ook betere scenario’s denkbaar. Indien een zaak in een paar uur kan worden afgedaan (simpele zaak, geen vormfouten, bekennende verdachte) schiet de vergoeding per uur omhoog en wordt de € 100,00 per uur soms gehaald. Maar dat is nog steeds 30-50% minder dan een betalende / niet pro deo zaak.
En dan is het opeens niet zo raar meer dat advocaten roepen dat het qua bezuinigingen op de vergoedingen voor de bijstand die wij aan de sociaal zwakkeren geven nu echt wel klaar moet zijn. De angst leeft dat bij verdere bezuinigingen advocaten uit noodzaak zullen stoppen met het aanbieden van pro deo rechtsbijstand en de nieuwe lichting advocaten het strafrecht helemaal links laat liggen en kiest voor dienstverlening aan het bedrijfsleven tegen € 150,00, € 200,00 of € 250,00 per uur.
Ook is het mogelijk dat strafpleiters om het rendabel te houden ook andersoortig zaken gaat doen en daarmee dus geen specialist meer is, terwijl de tegenstander (het O.M.) dat wel blijft. Dit gaat ten koste van de kwaliteit.
Dit betekent dat strafzaken steeds vaker alleen zullen worden aangenomen op betalende basis waarbij de advocaat zijn uurtarief in rekening brengt bij de cliënt. En dit betekent dat die bijstand dan alleen nog maar is weggelegd voor de vermogende cliënten en de sociaal zwakkeren zonder rechtsbijstand zullen komen te zitten. De bijstandsmoeder mag het dan alleen redden tegen het openbaar ministerie en het politieteam dat haar verdenkt van fraude of welk feit ook.
Wij strijden niet voor ons eigen inkomen en hoeven geen gigantisch hoge vergoedingen. Maar we willen wel kwaliteit leveren en voor die werkzaamheden een afdoende vergoeding te ontvangen die het vak leuk alsmede rendabel houdt. En boven al strijden wij voor rechtsbijstand, kundige rechtsbijstand, voor een ieder die dat nodig heeft, ongeacht het banksaldo en ongeacht of dat saldo positief of negatief is.
